အလြန္ႀကီးမားေသာ ပင္လယ္လိပ္တစ္ေကာင္၊ ဓာတ္ပုံ။Andy Mann / 3 Strings Productions 

    ကီလုိမီတာ ၂၄၀၀ အရွည္ခန္႔ရိွေသာ ျမန္မာျပည္၏အဓိကက်ေသာ ကမ္းရိုးတန္း သည္   အေရွ႕ေတာင္အာရွ မွ အမ်ားစုႏွင့္ႏႈိင္းယွဥ္လွ်င္ အမ်ားအားျဖင့္ မပ်က္မစီး ႏွင့္ သဘာဝအတိုင္းလွလွပပရိွေနေသးသည္။ အဓိကအားျဖင္ ့ေျမာက္မွေတာင္သို႕ပင္လယ္ကမ္းစပ္ဧရိယာ(၃ )ခုရွိပါသည္။၄င္းတို႕မွာ-

(၁) ရခိုင္ကမ္းရုိးတန္းေဒသ(ေျမာက္ဘက္ဆံုးနတ္ျမစ္၀မွေမာ္တင္စြန္းထိရွိၿပီး ၊၇၄၀ကီလိုမီတာရွည္လ်ားသည္။)

(၂) ဧရာ၀တီျမစ္၀ကၽြန္းေပၚေဒသ(ေမာ္တင္စြန္းမွမုတၱမေကြ႕ထိရွိၿပီး၊၄၆၀ကီလိုမီတာရွည္လ်ားသည္။)

(၃) တနသာၤရီကမ္းရိုးတမ္းေဒသ(မုတၱမေကြ႕မွေတာင္ဘက္စြန္းပါခ်န္ျမစ္၀ထိရွိၿပီး၊၁၂၀၀ကီလိုမီတာရွည္လ်ားသည္။)ကၽြန္းေပါင္း၁၇၀၀ ေက်ာ္တည္ရွိပါသည္။

       ပင္လယ္ျပင္ေနမ်ိဳးစိတ္မ်ားႏွင့္ ျမန္မာ့ကမးရိုးတန္းတေလ်ွာက္ေနထုိင္ က်က္စားရာေဒသမ်ားကို အကဲျဖတ္ ေလ့လာမႈ႕ မလုပ္ျဖစ္သ ေလာက္ ပင္ျဖစ္ပါသည္။ ထို႕အတူ ငါးဖမ္းလုပ္ငန္းမ်ားသည္ ေဒသအမ်ားစု၏လႊမ္းမိုးေနေသာ အသက္ေမြးဝမး္ေၾကာင္း အလုပ္ျဖစ္ ေနပါ သည္။ ယင္းငါးဖမ္းလုပ္ငန္းမ်ား၏ ေရရွည္ထိန္းသိမ္းႏုိင္မႈအတိုင္းအတာကုိ မည္သည့္အခ်က္အလက္မွ်မသိရေပ။ 

     ျမန္မာ့ပင္လယ္ ကမ္းရိုးတန္းေရပုိင္နက္ကုိ အခ်ိဳ႕ေသာအေရးႀကီးသည့္ ကမာၻ႕ပင္လယ္ျပင္ ဇီ၀မ်ိဳးစံုမ်ိဳး ကြဲမ်ားေခတၱ နားခုိရာ အျဖစ္လည္းယူဆ ႏိုင္ပါသည္။ ကမ္းနီး၊ ကမ္းေ၀းကၽြန္းမ်ားသည္ ကမာၻ႕လုးံဆိုင္ရာ မ်ိဳးသုဥ္းေပ်ာက္ကြယ္ လုနီးပါးျဖစ္ေသာ ပင္လယ္လိပ္မ်ား၏ က်က္စားရာေနရာေဒသျဖစ္သည္။ အေနာက္ေျမာက္ဘက္တြင္ ႀကီးမားက်ယ္ျပန္ေသာ ေရေအာက္ ပင္လယ္ျမက္ ခင္းျပင္ႀကီးမ်ား ႏွင့္ အေရွ႕ေတာင္ အာရွ၏အႀကီးမားဆံုး က်န္ရွိေသာဒီေရေတာမ်ား သည္ ေရဝက္မ်ိဳးစိတ္ အပါအဝင္   တခ်ိဳ႕ေသာ မ်ိဳးစိတ္တို႕အတြက္ ေရးႀကီးေသာေနရပ္ ရင္းလည္းျဖစ္ပါသည္။ တနသာၤရီတိုင္း ေဒသႀကီး  ၿမိတ္ကၽြန္းစု ေတာင္ဘက္ေရပုိင္နက္သည္  သႏာၱေက်ာင္းတန္းေပါမ်ားရာ အရပ္ဟု ယူဆထားၾကပါသည္။

သားငွက္ထိန္းသိမ္းေရးအဖြဲ႕ မွ ၿမိတ္ကၽြန္းစုအနီး သႏာၱေက်ာက္တန္းမ်ား၏ ထိန္းသိမ္းထားမႈ အေျခအေနကုိ မွတ္တမ္းယူေနစဥ္။ ဓါတ္ပုံ©Andy Mann/3 Strings productions

ဇီ၀မ်ိဳးစံုမ်ိဳးကြဲထိန္းသိမ္းေရးအဖြဲ႕ (CBD) ႏွင္ ့ႏိူင္ငံတကာမ်ိဳးသုန္းေပ်ာက္ကြယ္လုနီးပါးျဖစ္ေသာ ေတာရိုင္းတိရစာၦန္ႏွင့္ အပင္ ေရာင္း၀ယ္ ေဖာက္ကားျခင္း ထိန္းသိမ္းေရး အဖြဲ႕အစည္းႀကီး (CITES)တို႔ ၏ ညွိႏိူင္းေဆာင္ရြက္မႈ႕ မူအရ ေရရွည္တည္တန္႕ေသာျမန္မာ့ပင္လယ္ျပင္ ရင္းၿမစ္ မ်ား  ကုိထိန္းသိမ္းရန္အတြက္ ေအာက္ေဖာ္ျပပါမဟာဗ်ဴဟာ(၄)ခ်က္မွတဆင့္ အဏၰဝါအစီအစဥ္ကုိ အေလးထားေဆာင္ရြက္ေနပါသည္။၄င္းမဟာဗ်ဴဟာ(၄)ရပ္မွာ-

    (၁) အဏၰဝါျပင္ က႑စုံစီမံကိန္းေရးဆြဲျခင္း

    (၂) ေရရွည္တည္တန္႕ေသာငါးဖမ္းနည္းစနစ္

    (၃) ျဖစ္ထြန္းတိုးတက္မႈရိွေသာငွက္တိရစာၦန္ထိန္းသိမ္းေရးႏွင့္

    (၄) သဘာ၀တ္၀န္းက်င္ဆိုင္ရာလံု ေဘးကင္းျခံဳ စိတ္ခ်ေရးစီမံခ်က္တို႕ပဲျဖစ္ပါသည္။

   သားငွက္ထိန္းသိမ္းေရးအဖြဲ႕သည္    အမ်ားျပည္သူ၊ ပုဂၢလိကအဖြဲ႕အစည္းမ်ား ႏွင့္ အတူပူးေပါင္း ေဆာင္ရြက္ေနၿပီး၊ စည္းမ်ဥ္း စည္းကမ္းႏွင့္ ေဈးကြက္ယႏၲရားကုိလည္း ထိန္းညိွေပးေနရင္း၊ ေရရွည္တည္တန္႕ေသာ အျပာေရာင္ စီးပြားေရး တစ္ခုဆီ ဦးတည္ေသာ စီးပြားေရး ဖြံ႕ၿဖိဳးမႈ ႏွင့္အတူ ထိန္းသိမ္းေရး လုပ္ငန္းကုိ လည္း ထိန္းညိွေစရန္ ကၽြန္ေတာ္တို႕ ရည္မွန္းပါသည္။

  ေရရွည္တည္တန္႕ေသာ အျပာေရာင္စီးပြားေရးစနစ္

    ေရရွည္တည္တန္႕ေသာ ပင္လယ္ျပင္အေျချပဳ စီးပြားေရးစနစ္ဆိုသည္မွာ ပင္လယ္ျပင္ေဂဟစနစ္ကို ေရရည္ခ်ိန္ခြင္လွ်ာညီမွ်ေစေသာ လုပ္ငန္းမ်ားအား အေထာက္အပ့ံျဖစ္ေစေသာ ခုိင္မာေသာ နဂိုအေနကုိ ျပန္ေရာက္ရိွေသာ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ားပင္ျဖစ္သည္။ 

(The Economist Intelligence Unit, 2015)

      ယင္းရည္ရြက္ခ်က္ အေထာက္အပ့့ံျဖစ္ေစရန္ ကၽြန္ေတာ္တို႕အဏၰဝါသုေတသနႏွင့္ ထိန္းသိမ္းေရး ေမွ်ာ္မွန္းခ်က္မ်ားမွာ -

    (၁)ျမန္မာ့ကမ္းရိုးတန္းတေလွ်ာက္ ရည္မွန္းထားေသာ ဇီဝမ်ိဳးစုံမ်ိဳးကြဲမ်ားကုိ ေနရပ္ရင္း စစ္တမ္းေကာက္ယူျခင္း၊

   (၂) က႑ေပါင္းစုံပါဝင္ေသာ အမ်ိဳးသားအဆင့္ အဏၰဝါ ေနရာမ်ား အစီအစဥ္ေရးဆြဲျခင္း လုပ္ငန္းစဥ္ ေရးဆြဲျခင္းႏွင့္ ျဖန္႕ေဝျခင္း

   (၃)ကမ္းေ၀း၊ကမ္းနီးငါးဖမ္းျခင္းဆိုင္ရာဥပေဒ ႏွင့္ အေလ့အထမ်ားျဖင့္ ငါးဖမ္းျခင္းလုပ္ငန္းအေပၚ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲရန္ အသိေပးျခင္းကုိ အကဲျဖတ္ရန္

   (၄)ငါးဖမ္းလုပ္ငန္း အေကာင္ထည္ေဖာ္ျခင္း ႏွင့္ အတူတကြပူးေပါင္းစီမံခန္႕ခြဲျခင္းျဖစ္လာေစရန္

  (၅)ေစ်းကြက္အေျခခံေသာငါးလုပ္ငန္းမ်ားထိန္းသိမ္းျခင္း ႏွင့္ ျပန္လည္ထိန္းသိမ္းျခင္းပုံစံတို႕ကုိ တီထြင္ဖန္တီး ေငြေၾကးေထာက္ပ့ံျခင္း၊အေကာင္အထည္ေဖာ္ျခင္းႏွင့္ ပုံစံေရးဆြဲျခင္း 

  (၆)နားလည္လြယ္ေသာ အဏၰ၀ါပင္လယ္ျပင္ ကာကြယ္ထိန္းသိမ္းေရးေနရာမ်ား ကြန္ရက္  အႏၱရာယ္ကင္းရွင္းေရး

 (၇) ခုိင္မာေသာ ပတ္ဝန္းက်င္ေရးရာ ထိခုိက္မႈမ်ား ပုံေဖာ္ျခင္း၊သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္ထိ ထိခုိက္မႈ အကဲျဖတ္ခ်က္မ်ား စီမံျခင္းကုိ တုန္ျပန္မႈေပးရန္ တို႕အတြက္ ပူးေပါင္း ပုံစံေရးဆြျဲခင္း             ယႏၱရားလုပ္ငန္္းစဥ္  

  (၈)ငါမန္း၊ငါးလိပ္ေက်ာက္၊လိပ္ႏွင့္ေရ၀က္အစရွိသည့္ပင္လယ္ ေနမ်ိဳးစိတ္အတြက္ ထိန္းသိမ္း ကာကြယ္ ေရးမဟာဗ်ဳဟာ မ်ားေရး ဆြဲျခင္း ႏွင့္ 

(၉)အဏၰ၀ါျပင္ထိန္းသိမ္းေရး ႏွင့္သုေတသန   လုပ္ငန္းမ်ား အတြက္ႏိူင္ငံေတာ္ အဆင့္ စြမ္းေဆာင္ရည္ျဖည့္တင္း ေပးျခင္းမ်ားကုိ လည္းေထာက္ပ့ံ ရန္တို႕ျဖစ္ပါသည္။

ပုိမုိျပည့္စုံေသာသတင္းအခ်က္အလက္မ်ား အတြက္ ေအာက္ပါ လင့္ခ္ကုိ နိပ္ပါ၊ Current knowledge and research recommendations for Marine Conservation in Myanmar.